4857 Sayılı İş Kanununa Göre Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışma

4857 Sayılı İş Kanununa Göre Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışma

Çalışma hayatında hemen herkesin merak ettiği konulardan biri olan fazla mesai internet üzerinde en fazla sorgulanan konulardan da birisidir. “Haftalık çalışma süresi ne kadardır? Her işçi fazla mesai yapabilir mi? Bir yılda en fazla ne kadar fazla mesai yapılabilir? Fazla mesai ücreti nedir?”

4857 Sayılı İş kanununun belirlediği çerçevede  haftalık 45 saati aşan çalışmalara FAZLA MESAİ veya FAZLA ÇALIŞMA denir. İş kanununa göre, işçinin çalışma süresi haftada en çok kırk beş saat olarak tespit edilmiştir. İş Kanunu’na baktığımızda 41. Maddede fazla çalışma süresi hakkında bilgi edinebiliriz. Buna göre kanunda, fazla çalışma yaptırılması her zaman mümkündür. Bu fazla mesainin ücreti de işçinin saat ücretinin %50 zamlı şekliyle ödenir.

Fazla Sürelerle Çalışma Nedir?

Fazla sürelerle çalışma, haftalık çalışma süresinin 45 saatin altında belirlendiği durumlarda (Ör. Haftada 40 saat) 40 saat ile 45 arası yapılan çalışma FAZLA SÜRELERLE ÇALIŞMADIR. Ücreti, % 25 zamlı olarak hesaplanarak ödenir. Ör. Haftalık çalışma süre 40 saat olarak belirlenen bir iş yerinde çalışan personel haftada 10 saat fazla mesai yaparsa, bunun haftalık 45 saate kadar olan 5 saati fazla sürelerle çalışma olarak % 25 zamlı,  45 saatin üste olan 5 saat ise % 50 zamlı ve fazla mesai olarak ödenir.

Neler Fazla Mesaiden Sayılmaz?

Haftada 45 saatin üzerindeki çalışmalar fazla mesai olmakla birlikte, denkleştirme uygulamasının olduğu hallerde, işçinin haftalık ortalama çalışma süresi, normal haftalık iş süresini aşmamak koşulu ile bazı haftalarda toplam kırk beş saati aşsa dahi bu çalışmalar fazla çalışma sayılmaz.

Bir Yılda En Fazla Ne Kadar Fazla Mesai Yapılabilir?

İşçi bir yılda en fazla 270 saat fazla mesai yapabilir. Çünkü kanunda “toplam mesai süresinin yılda 270 saatten fazla olamaz” hükmü yer alır. Bu süreyi aşan çalışmalarda işveren işçisine fazla ücreti öder.

Kimler Fazla Çalışama Yapamaz?

Bazı mesleklerdeki işçiler fazla çalışma yapamaz. Bu, kanunca yasaktır. Örnek vermek gerekirse, yer altı maden işlerinde işçilerin zorunlu ve olağanüstü fazla çalışma yapılması mümkün olabilirken normal fazla çalışma yapması yasaktır. Fazla Çalışma Yönetmeliğine göre, günde en çok 7,5 saat çalışılabilecek veya 7,5 saatten az çalışmayı gerektiren işlerde, gece çalışmalarında, maden ocakları işleri, kablo döşenmesi, kanalizasyon ve tünel inşaatı gibi yer veya su altında çalışılacak yerlerde fazla mesai yapılamaz. Gebelik hallerinde kadın çalışanlarla genç ve çocuk çalışanlarla çırak ve stajyerler de fazla mesai yapamazlar…

İşveren tarafından aşağıda sayılan sigortalılara fazla mesai yaptırılamaz:

-18 yaşını tamamlamamış sigortalılar,

-Hamile, yeni doğum yapan ve emziren kişiler,

-Yarı zamanlı (Part Time) çalışan sigortalılar,

-Günde 7,5 saatten az çalışması gereken sigortalılar.

-Gece döneminde (20.00-06.00 arası) çalışan sigortalılar,

-Yer altında maden işlerinde çalışan sigortalılar,

-Maden ocaklarında, kablo döşeme işlerinde, kanalizasyon yapılmasında ve tünel yapılması gibi işlerde çalışan sigortalılara da fazla mesai yaptırılamaz.

Fazla Mesai İçin Sigortalının Onayı Şart mı?

Zorunlu nedenler ve olağanüstü durumlar hariç sigortalılara fazla mesai yaptırılacaksa işçinin en başta iş sözleşmesi ile veya ayrıca onayının alınması gerekmektedir. Onayı alınmayan sigortalılara fazla mesai yaptırılamaz. fazla mesai muvafakatı alınmasına yapılan yasal düzenleme ile 2017 yılından itibaren artık gerek kalmamıştır. İşçi verdiği yazılı onayı – muvafakatı yazılı olarak geri alabilir…

Günde ve Yılda En Fazla Kaç Saat Fazla Mesai Yapılabilir?

Gülük fazla çalışma (olağanüstü durumlar hariç) günde 3 saati,  yılda da 270 saati geçemez.

Hangi İşlerde Gece Çalışmalarında Fazla Mesai Yaptırılabilir?

4857 Sayılı iş kanununa göre gece çalışan sigortalılara fazla mesai yaptırılamaz. Ancak bunun istisnası var. Turizm, sağlık hizmetleri ve güvenlik işlerinde gerekli olması halinde fazla mesai yaptırılabilir.

Canpolat CERAN

Çalışma Bakanlığı

Em. İş Başmüfettişi

SEÇKİNLER GRUP