Risk Değerlendirmesi Nedir, Nasıl Yapılır, Metodları Nelerdir ?

Risk Değerlendirmesi Nedir, Nasıl Yapılır, Metotları Nelerdir?

İş yerlerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin, çalışanlara işyerine ve çevresine verebileceği zararların ve bunlara karşı alınacak önlemlerin belirlenmesi amacıyla risk büyüklüğünün tahmin edilmesi ve riskin kabul edilip edilemeyeceği konusunda karar vermeye yönelik kapsamlı bir çalışma olan risk değerlendirmesi tehlike sınıfına bakılmaksızın 6331 sayılı kanun gereğince en az 1(bir) çalışanı bulunan (apartmanlar dahil) tüm işyerleri için yasal bir zorunluluktur.

SEÇKİNLER GRUP’un deneyimli uzman kadrosuyla iş yerlerinde risk değerlendirme ekipleri oluşturup ve oluşturulan ekipleri eğiterek olası tehlike ve riskleri ve bunlarla beraber kontrol önlemlerini tespit ederek risk değerlendirme hizmeti vermektedir.

İşyeri tehlikeleri belirlendikten sonra hangisinin öncelikli risk taşıdığını işyeri risk haritasının çıkartılması ile tespit edilir ve risk değerlendirme metotlarından hangisinin kullanılacağına karar verilir.

Tanımlar

Kabul edilebilir risk seviyesi: Yasal yükümlülüklere ve işyerinin önleme politikasına uygun, kayıp veya yaralanma oluşturmayacak risk seviyesini,

Kanun: 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanununu,

Önleme: İşyerinde yürütülen işlerin bütün safhalarında iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili riskleri ortadan kaldırmak veya azaltmak için planlanan ve alınan tedbirlerin tümünü,

Ramak kala olay: İşyerinde meydana gelen; çalışan, işyeri ya da iş ekipmanını zarara uğratma potansiyeli olduğu halde zarara uğratmayan olayı,

Risk: Tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma ya da başka zararlı sonuç meydana gelme ihtimalini,

Risk değerlendirmesi: İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi, bu tehlikelerin riske dönüşmesine yol açan faktörler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli çalışmaları,

Tehlike: İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek, çalışanı veya işyerini etkileyebilecek zarar veya hasar verme potansiyelini,

ifade eder.

Yöntem

Özellikle üretim ve hizmet sektöründe (metal, mobilya, plastik, kimya, sağlık ve konaklama hizmetleri, atık toplama ve imha vb. işyerlerinde) Fine Kinney Risk Değerlendirme Yöntemi kullanılır. Fine Kinney Risk Değerlendirmesi Formu kullanılır.

İnşaatlarda ve az tehlikeli işyerlerinde 5×5 matris (L Tipi) Risk Değerlendirme Yöntemi kullanılabilir. L Tipi Risk Değerlendirme Formu kullanılır.

Risk Değerlendirmesi Yapılacak Firmanın Tanıtımı

İşyerinin adı, unvanı, adresi, iletişim bilgisi(telefon adresi),firmanın tarihçesi, işveren /işveren vekilinin adı soyadı, yapılan işin tanımı, kullanılan ham ve mamul maddeler ve kapasitesi, bina ve eklentileri ile ilgili bilgiler, makine tezgah listesi vb. bilgileri içerir. Firma Tanıtım Formu kullanılır.

Veri – Bilgi Toplanılması

Veri toplanabilecek alanlar aşağıdadır;

İşyerinde yürütülen işler,

Bu işlerin süresi ve sıklığı,

İşin yürütüldüğü yer,

İşin kim veya kimler tarafından yürütüldüğü,

Yürütülen işten etkilenebilecek olanlar,

Alınmış olan eğitimler,

İşin yürütümü için ön izin gerekip gerekmediği,

İşin yürütümü sırasında kullanılacak makina ve ekipman, bu makina ve ekipmanların kullanım talimatları,

Kaldırılacak veya taşınacak malzemelerle bunların özellikleri,

Kullanılan kimyasallar ve özellikleri, mevcut korunma önlemleri,

Daha önce meydana gelmiş olan kaza veya meslek hastalıkları gibi unsurlar dikkate alınır.

Tehlikelerin Tanımlanması

Yüksekte Çalışma,

Cisimlerin düşmesi,

Gürültü ve titreşim,

Uygun olmayan duruş ve çalışma şekilleri,

Radyasyon ve ultraviyole ışınlar,

Seyyar el aletlerinin kullanımı,

Sabit makine ve tezgahların kullanımı,

Hareketli erişim ekipmanları (Merdivenler, platformlar),

Mekanik kaldırma araçları,

Ürünler, emisyonlar ve atıklar,

Yangın, parlama ve patlama,

Elle taşıma işleri,

Elektrikli aletler,

Basınçlı kaplar,

Aydınlatma,

Ekranlı araçlarla çalışma,

Termal konfor koşulları (Sıcaklık, nem, havalandırma),

Kimyasal faktörler (Toksik gaz ve buharlar, organik solventler ve tozlar),

Biyolojik Ajanlar (Mikroorganizmalar, bakteriler, virüsler),

Rutin çalışma,

İşyeri yerleşim planı,

İş stresi,

Kapalı yerlerde çalışma,

Yalnız çalışma,

Motorlu araçların kullanımı, taşımacılık ve yollar,

Su üzerinde veya yakınında çalışma,

Şiddet, hakaret veya tacize maruz kalma,

İstenmeyen insan davranışları (Dikkatsizlik, yorgunluk, aldırmazlık, anlama güçlüğü, öfke, kavga etmek),

İşyeri koşullarına göre diğer tehlike kaynakları.

Risklerin Analizi

Tehlikelerin verebileceği zarar, hasar veya yaralanmanın şiddeti olasılığı belirlenir.

Risk analizinde, tehlikeye maruz kalan kişi sayısı, tehlikeye maruziyet süresi, kişisel koruyucuların sağladığı korunma ve güvensiz davranışlar gibi unsurlar dikkate alınır.

İki şekilde risk değerlendirilmesi yapılır.

Fine Kinney Metodu
5×5 L Tipi Matris

Fine Kinney Metodu

Kaza kontrolü için matematiksel değerlendirme anlamına gelir. Bu yöntem G. F. Kinney and A.D Wiruth tarafından 1976 yılında geliştirilmiştir.

Risk Öncelik Sayısı Hesaplama;

Olayın meydana gelme ihtimali x Tehlike maruziyet sıklığı x Şiddet

İhtimal (Olasılık)

İlk yapılan risk değerlendirmesinde hiçbir kontrol önlemi dikkate alınmamalıdır, bundan dolayı da olasılıklar hep en kötü olasılık olarak düşünülmelidir.

Yapılan düzeltici faaliyetler frekans veya şiddeti etkilemez, etkileyeceği tek değişken olasılıktır. (Yüksekte emniyet kemersiz çalışan bir işçinin kemer takması sadece düşme olasılığını etkiler, düşerse ölüm riskini azaltmaz veya tehlikeye maruz kalma sıklığını etkilemez)

Frekans

İşin yapılma sıklığı değil, işi yaparken tehlikeye maruz kalma sıklığıdır.

Rutin olmayan bir faaliyet değerlendirilirken, o faaliyet sırasında tehlikeye maruz kalma sıklığı düşünülmelidir (2 saat süren bir faaliyette, 2 saat içinde maruz kalma sıklığı)

Şiddet

Şiddet puanlamasında zarar kısmında ölüm var ise puanlamanın buna uygun şekilde 40 puan (tek ölüm) veya 100 puan (birden çok ölüm) olarak yapılması gerekmektedir. Ayrıca şiddet değerlendirmelerinde, herhangi bir şüphe olduğu durumda, daha yüksek puan verilmelidir.

Risklerin Değerlendirilmesi

Risklerin ağırlık oranları hesaplanarak derecelendirme yapılır ve önlem alınmasının gerekli olup olmadığına karar verilir.

Dikkat Edilecek Hususlar

Risk değerlendirmelerinde:

0-20 arası çıkan riskler için herhangi bir kontrole referans olmayabilir ancak bazen herhangi bir riskin 0-20 arasında olması için de uyguladığımız kontroller olabilir. Bu durumda referans gösterebiliriz.

20-70 arası uygulamada risklerin büyük çoğunluğunun çıktığı aralıktır. Bu aralıktaki riskler için eğer herhangi bir yasal gerek yoksa, önlem almamız gerekmemektedir. Ancak ‘olası risk’ kavramı hemen hemen mutlaka var olan bir önlemin sonucu olarak ortaya çıkmaktadır. İstisnalar beklense de, riskin 20-70 arası çıkması durumunda, riskin bu seviyede tutulmasını sağlayan kontrol yöntemine bir referans olması beklenmektedir. Bu referans:

Talimata
Prosedüre
Uyarı levhasına
Eğitime
KKD kullanımına olabilir.

70’ten yüksek çıkan riskler için mutlaka bir düzeltici faaliyet planlanmalıdır.

70 puan ve üstü olan risklerle ilgili olarak;

Planlanan aksiyonlar için sorumlular, terminler, maliyetler vb. çıkartılmalıdır.

Tüm önlemler alınmış ve yeni önlemler alınamıyor ise risk değerlendirme prosedürüne bu tip durumlarda tehlikenin bilinerek çalışılacağı vb. bir ifadenin konulması gerekmektedir.

400’ün üzerindeki tehlikelere yönelik aksiyonların terminleri gözden geçirilerek acil çözümler bulunmalı, bu aksiyonlar gerçekleştirilene kadar geçecek sürede çalışılacaksa nasıl çalışılacağı tarif edilmelidir.

İyileştirme aksiyonları tamamlandıktan sonra puanlama gözden geçirilmelidir.

İyileştirmeler sonrası puanı hala 70 ve üzeri olanlar için önlemlerin garanti altına alınarak faaliyetlere devam edilebilir.

Tüm önlemlere rağmen 400 puan ve üzeri olan risklerle ilgili faaliyetlerin mutlaka Genel Müdür ile paylaşılması gerekmektedir.

AKSİYON PLANLARI İLE RİSK DEĞERLENDİRME FORMLARI ARASINDA İLİŞKİ KURMAK İŞİN KOLAYLIĞI AÇISINDAN ÇOK ÖNEMLİDİR.

Taşeron çalışması, gece çalışması vb. mevcut tehlikeleri arttıran tehlikeler tek başına değerlendirilebileceği gibi aşağıdaki şekilde de değerlendirilebilir;

Şans(olasılık) sorusu zarara göre sorulmalıdır, örneğin gece çalışması yaparken yaralanma ihtimali nedir?

Frekans sorusu faaliyeti gerçekleştirirken tehlikeye maruz kalma sıklığı olarak sorulmalıdır, örneğin xxxx faaliyetini gece yaparken ne sıklıkta xxx tehlikesiyle karşılaşıyoruz?

Şiddet sorusu ise meydana gelebilecek zararın boyutuna göre sorulmalıdır, örneğin xxxx faaliyetinde gece çalışırken ne olur?

5X5 L Tipi Matris

5 x 5 Matris diyagramı (L Tipi Matris) özellikle sebep-sonuç ilişkilerinin değerlendirilmesinde kullanılır. Bu metod basit olması dolayısıyla tek başına risk analizi yapmak zorunda olan analistler için idealdir. Risk Değerlendirmesi L tipi Matris Formu Kullanılır.

L tipi Matris de

Risk= İhtimalXŞiddet dir.

Önlemlerin Belirlenmesi

İlgili mevzuat ve işyeri koşulları dikkate alınarak alınması gerekli önlemlere karar verilir.

Riskleri kaynağında yok etmeye çalışmak,

Tehlikeli olanı, daha az tehlikeli olanla değiştirmek,

Toplu koruma önlemlerini, kişisel korunma önlemlerine tercih etmek,

Mühendislik önlemlerini uygulamak,

Ergonomik yaklaşımlardan yararlanmak.

Önlem Alınırken İzlenen Yol

1.Aşama YOKET!

Riskin tamamen ortadan kaldırılmasıdır. (riskli bir maddenin, bir işlemin kaldırılması gibi.)

2.Aşama İYİLEŞTİR!

Riski azaltıcı önlemler almaktır. (koruyucu malzeme kullanımı gibi.)

3.Aşama KABUL ET!

Risk onunla yaşayabileceğimiz kadar azalmıştır.

4.Aşama DAĞIT!

Risk olasılığı az, ancak bedeli ağırsa riski paylaşmak gerekir. (yangın sigortası gibi.)

Denetim, İzleme, Gözden Geçirme

İşyerinde gerçekleştirilen risk yönetiminin tüm aşamaları ve uygulanması düzenli olarak denetlenir, izlenir ve aksayan yönler yeniden gözden geçirilir.

Sayfa Revizyonu

Yapılan Risk değerlendirmelerinde her sayfaya bir revizyon numarası konulur ve sayfanın revizyonu takip edilir.

Risk Analizinde herhangi bir değişiklik yapıldığında sadece sayfa revizyonu yapılır.

Risk Analizinin son sayfasında revizyon bölümü bulunur bunda hangi sayfanın ne revizyonu olduğu izlenir.

Yürürlüğe Konulması

Yapılan risk değerlendirmesi çalışması kontrol aşamalarından sonra işveren veya vekillerince kabul ve onayla risk değerlendirmesi ekibince imzalanarak yürürlüğe konulur.

Revize ve Güncelleme

Risk değerlendirmesi işyeri tehlike sınıfına göre Az Tehlikeli İş yerlerinde 6, Tehlikeli İş yerlerinde 4, Çok Tehlikeli İş yerlerinde 2’şer yıllık periyotlarda, ayrıca işyeri adres değişikliklerinde, işyerinde makine ve ekipman veya üretim biçimi değişikliklerinde yenilenir.

Servet DEMİRBAĞA

A Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı

Elektrik Mühendisi

SEÇKİNLER GRUP

Broşürü İndir